Bizim Allah’tan bağımsız, ayrıca bir varlığımız söz konusu edilemez. ancak Allah hiçbir kötülük ve şerrin kaynağı değildir çünkü “şer” asli bir varlık değildir; “yokluk” cinsinden bir mevcudiyete sahiptir. mesela “karanlık” yalnızca ismen vardır ve gerçek bir vücudu yoktur ama ışık gerçek bir varlıktır. son tahlilde bütün kötülük ve şerler, insanın sui ihtiyarından, yanlış tercihinden, ihmalinden, sapkınlığından, ahmaklığından, unutkanlığından doğarlar.
Allah mutlak iyi, mutlak doğru, mutlak adaletli, mutlak güzeldir.
insan ise;
sonsuz kötü, sonsuz yanlış, sonsuz zalim, sonsuz çirkindir…
nefsinden/egosundan/cüzi varlığından/ayrıksı benliğinden vaz geçip, varoluşa katılanlar; vahdet/birlik mertebesine çıkanlar ve hakka ayna olmayı başaranlar hariç…
hakka ayna olmayı başaranlar, kendilerine haktan yansıyan nur ile güzellik kesbederler. ancak elde ettikleri her şey yalnızca yansıma yollu, emâneten, vekâleten gelir. hepsinin asli sahibi ancak ve ancak Allah’tır. insanın Allah’ın yeryüzündeki halifesi(temsilcisi) olması bu bakımdandır.
Allah’a ayna olmayı başaramayanlar veya cüzi kemalatlarını bile kendi nefslerine mâl edip, sahiplenenler gerçek insan değildirler; ancak görünümde insandırlar; onlar mana aleminde vahşi hayvanlar suretine bürünürler.
“kibirlenip de kendilerine yasak edilen şeylerden vazgeçmeyince onlara: aşağılık maymunlar olun! dedik.”(araf 166)
manada hayvan suretine dönüşmek
